วันนี้ผมขอพาทุก ๆ ท่านมาเรียนรู้และศึกษาถึงรายละเอียดเจาะลึกกันต่อในเรื่องของฐานราก เพราะฐานรากนั้นมีการแบ่งประเภทเพื่อความเหมาะสมในการใช้งานสำหรับก่อสร้างอาคารบ้านเรือนเอาไว้ด้วยซึ่งอาจจะแบ่งฐานรากเป็นประเภทใหญ่ ๆ ได้ดังนี้ครับ
1.ฐานใต้กำแพง หรือฐานแบบต่อเนื่อง(Strip footing)
ใช้รับน้ำหนักกำแพง ดังนั้นฐานรากจึงมีรูปร่างเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้าเป็นแถบยาวต่อเนื่องไปตามความยาวของกำแพง ส่วนความกว้างของฐานนั้นสามารถผันแปรได้ซึ่งโดยปกติแล้วจะมีความกว้างกว่าความหนาของกำแพงในที่นั้น ๆ ซึ่งคนโบราณมักเรียกฐานรากประเภทนี้ว่า “คลองราก” ครับ
2. ฐานเดี่ยว (Isolated footing)
เป็นฐานรากเพื่อใช้รับน้ำหนักบรรทุกของเสา หรือ ตอม่อ ต้นเดียว อาจเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส หรือสี่เหลี่ยมผืนผ้า ก็ได้
3 ฐานร่วม (Common footing)
เป็นฐานรากเพื่อใช้รับน้ำหนักบรรทุกของเสา หรือตอม่อตั้งแต่สองต้นขึ้นไป โดยที่เสาเหล่านั้นอยู่ใกล้ชิดกันมากจนฐานรากเกยกัน หรือใช้เพื่อยึดไว้กับฐานรากอื่นที่อยู่ใกล้เคียงกันให้เกิดความมั่นคงและปลอดภัย
4. ฐานตีนเป็ด หรือฐานชิดเขต(Strap footing)
เป็นฐานรากร่วมชนิดหนึ่ง สำหรับรับน้ำหนักบรรทุกของเสา ตอม่อ หรือกำแพงที่อยู่ริมขอบฐานทำให้น้ำหนักที่ถ่ายลงสู่ฐานหรือเยื้องกับศูนย์ถ่วงของฐาน เช่น ฐานรากที่อยู่ใกล้แนวเขตที่ดิน ฐานรากชนิดนี้ไม่เสถียร คือมีแนวโน้มที่จะพลิกล้ม (Overturn)ได้ง่าย จึงจำต้องยึดไว้กับฐานรากอื่นที่อยู่ใกล้เคียงกันโดยมีคานยึด (Strap beam) คานยึดนี้อาจยกระดับขึ้นเหนือระดับฐานรากหรือซ้อนเกยเป็นส่วนหนึ่งของฐานรากได้
5. ฐานแพ (Raft or Mat foundation)
เป็นฐานร่วมขนาดใหญ่ใช้รับน้ำหนักบรรทุกของเสาหลาย ๆ ต้น โดยจะแผ่บนพื้นที่กว้าง ๆ บางครั้งจะใช้รับน้ำหนักบรรทุกของเสาทุกต้นของอาคารก็ได้ โดยมากแล้วเราจะใช้ฐานรากประเภทนี้กับอาคารสูง ข้อดีของฐานรากชนิดนี้เมื่อเทียบกับฐานรากเดี่ยวคือ กระจายน้ำหนักสู่ดิน หรือหินเบื้องล่างได้ดีกว่า และปัญหาการทรุดตัวต่างระดับแทบหมดไป เพราะฐานรากชนิดนี้มีความต่อเนื่องกันตลอดโยงยึดกันเป็นแพ แต่การก่อสร้างจะยุ่งยาก และสิ้นเปลืองมีราคาค่อนข้างสูง
ประเภทต่างๆ ของฐานรากดังกล่าวข้างต้น เป็นเพียงหลักกว้าง ๆ เพื่อให้ได้มีความรู้ไว้ใช่ว่า ใส่บ่าแบกหาม เพื่อจะได้รู้เท่าทันและเป็นภูมิคุ้มกันจากบรรดาช่างที่ดูเหมือนว่าจะเป็นผู้หวังดีแต่ประสงค์ร้ายทั้งหลายครับ